Mobing u Crnoj Gori 15. MOBING U PRAKSI UPRAVE ZA INSPEKCIJSKE POSLOVE Zakon o zabrani zlostavljanja na radu Crne Gore propisuje u članu 29 da nadzor nad njegovim sprovođenjem vrši organ uprave nadležan za inspekcijske poslove, odnosno Uprava za inspekcijske poslove (UIP) Crne Gore. U sklopu UIP je Inspekcija radnih odnosa i zapošljavanja, u prethodnom periodu - Odsjek za inspekciju rada. Istraživanje na temu mobinga i statusa zviždača u Crnoj Gori iz avgusta 2013. godine ističe da „u prvim godinama primjene Zakona o zabrani zlostavljanja na radu kontrolu sprovođenja obavezujućih odredbi ovog Zakona UIP nije vršila ni u organima uprave, niti u javnim preduzećima, uprkos prijavama mobinga i 60 medijskim navodima.“ Pozivajući se na zbirne podatke UIP i ankete sprovedene za potrebe istraživanja nadalje navodi: „Na osnovu zbirnih podataka Uprave za inspekcijske poslove, činjenice da je Država najveći poslodavac u Crnoj Gori, i naših podataka koji ukazuju da se vertikalni mobing u više od 90% slučajeva dešava u organima državne uprave i javnim preduzećima, jasno se pozicionira uloga Uprave za inspekcijske poslove i njena selektivnost u inspekcijskom nadzoru.“ Konstatuje se i da je djelovanje inspektora rada dominantno usmjereno na mala preduzeća i preduzetnike, u cilju punjenja budžeta, dok su „velika preduzeća, javne ustanove i državni organi nerijetko izuzeti od zakonom predviđenih sankcija, jer direktori i rukovodioci imaju značajnu političku i ekonomsku moć.” Na osnovu raspoloživih podataka i sprovedenih anketa, ukazuje se na nezadovoljavajući učinak UIP u zaštiti prava zaposlenih i primjeni Zakona o zabrani zlostavljanja na radu, a kao ključni razlozi se navode nesamostalnost institucije i nedostatak autoriteta. Studija NVO „Vladavina prava” ukazala je i na dodatne nedostatke u postupanju UIP, uključujući nepostojanje evidencije subjekata nadzora prema nepravilnostima koje su počinjene u odnosu na pojedinačne zakone. Na taj način je „onemogućena kontrola efikasnosti rada UIP, premda se u zbirnim izvještajima ne mogu izdvojiti redovni postupci kontrole i kontrole obavljene po prijavama zbog kršenja prava iz oblasti rada i zaštite na radu, od inicijativa za postupanje 61 shodno prijavama o kršenju Zakona o zabrani zlostavljanja na radu.” Osam godina kasnije, prikupljeni podaci za potrebe ove studije i analiza učinka UIP, u dobroj mjeri ukazuju na kontinuitet prethodno identifikovanih izazova: kako u pribavljanju podataka, načinu evidencije i, najznačajnije, nedostatnog učinka u pružanju zakonske zaštite u skladu s odredbama Zakona o zabrani 60 Jovović T, (2013) Identifikacija problema mobinga (zlostavljanja na radnom mjestu) i statusa zviždača u Crnoj Gori, NVO Vladavina Prava, str. 5. 61 Ibid, str.5. 40