Mobing u Crnoj Gori 8. MOTIVI I UZROCI MOBINGA Budući da mobing predstavlja psihološko zlostavljanje na radnom mjestu i oblik devijantnog ponašanja koji može uzrokovati ozbiljne zdravstvene posljedice za pojedinca, visoke troškove za organizaciju, za zdravstveni sistem i društvo u cjelini, od velikog je značaja sagledati uzroke takvog ponašanja koji se mogu pronaći na nivou organizacije, mobera i žrtve mobinga, u karakteristikama posla i organizacija, te aspektima ličnosti mobera i žrtve. Prema norveškom psihologu Einarsenu razlozi za mobing se mogu posmatrati u tri različite kategorije: 9 lični (skopčani s ličnim karakteristikama mobera i žrtve mobinga, poremećajima ličnosti, socijalnim i emotivnim vještinama, odnosno odsustvom istih); 9 društveni (neprijateljstvo, zavist, pretjerana konkurencija, ambicija, pritisak grupe); 9 organizacioni (promjene menadžmenta, organizacione kulture, 37 preopterećenost i nezadovoljstvo poslom, stil rukovođenja). Dostupna literatura ukazuje da su, zavisno od vrste mobinga, najčešći motivi i uzroci mobinga: patološke tendencije ličnosti, lični konflikti na radu, iracionalni stavovi, percepcije i strahovi mobera, kruta i naglašena hijerarhija, neadekvatna organizacija rada, nedovoljno transparentna atmosfera, nedostaci u internom informisanju, nedovoljno razgraničene nadležnosti i podjela zadataka, nedostaci u funkcionisanju ljudskih resursa, nerješavanje, odnosno potiskivanje svađa i konflikata, ukazivanje na propuste, nezakonitosti i korupciju kod poslodavca i 38 sl. Ovi uzroci su najčešće povezani, odnosno proizilaze jedan iz drugog i dovode do značajnih poremećaja u međuljudskim odnosima na radnom mjestu. Važan uzrok pojave mobinga je loša radna klima u kojoj vladaju zavist, zloba, neprijateljstvo i pritisci. Neispunjene ambicije, samo jednog člana radne grupe, mogu biti razlog da on otpočne mobing, ne bi li time targetiranog zaposlenog, ili više njih, ponizio i diskreditovao u cilju isticanja svojih „sposobnosti“. Iz navedenog se može zaključiti da se značajan problem krije u lošem rukovođenju, te da bi se boljom strukturom i ulaganjima u edukacije značajno moglo uticati na kvalitetniji radni ambijent, te efikasno prevenirati mobing. 37 Einarsen, K., & Einarsen, S. V. (2021). Combating workplace bullying: Interventions and the role of the organization’s ethical infrastructure. 38 Cortina, L. M., & Areguin, M. A. (2021). Putting people down and pushing them out: Sexual harassment in the workplace. Annual Review of Organizational Psychology and Organizational Behavior, 8, 285-309. 20